Okres ciąży to szczególny czas, w którym zmienia się zapotrzebowanie organizmu kobiety na witaminy i minerały. Wdrożenie odpowiednich nawyków żywieniowych i wsparcie ich w razie potrzeby starannie dobraną suplementacją jest więc kluczowe do tego, aby zapewnić zdrowy rozwój płodu oraz utrzymać dobre samopoczucie matki. Dowiedz się, o jakie witaminy warto zbadać w ciąży oraz jaki powinien być poziom witamin i składników mineralnych w ciąży.
Jaką rolę pełnią witaminy i składniki mineralne w ciąży?
Witaminy i składniki mineralne w czasie ciąży mają duże znaczenie zarówno dla zdrowia kobiety, jak i prawidłowego rozwoju maluszka. Wśród najważniejszych funkcji, które pełnią poszczególne substancje, wymienia się:
- wsparcie rozwoju płodu – kwas foliowy, witamina B12 oraz żelazo są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego, mózgu i innych organów u rozwijającego się w brzuchu kobiety dziecka;
- wsparcie zdrowia matki – witaminy z grupy B (m.in. B6 i B12), witamina C oraz składniki mineralne takie jak żelazo, wapń i cynk wspierają kości, układ odpornościowy i krwionośny kobiety w ciąży;
- regulacja metabolizmu – witaminy rozpuszczalne w tłuszczach A, D, E i K pełnią ważną rolę w regulacji procesów metabolicznych u kobiety i płodu; zwiększają wchłanianie składników odżywczych przyjmowanych z pokarmem;
- profilaktyka wad wrodzonych – kwas foliowy przyjmowany w ciąży zmniejsza ryzyko rozwojowych wad cewy nerwowej u dziecka,
Zapotrzebowanie na składniki mineralne w ciąży
W ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na składniki mineralne, co wynika z potrzeb rozwijającego się płodu i przyszłej mamy. Podaż na mikroelementy w ciąży, np. żelazo, jod, cynk i selen, powinna wynosić około 100 mg dziennie. W przypadku makroelementów, takich jak wapń, fosfor i magnez, wartość ta powinna wynosić ponad 100 mg dziennie. Warto przy tym podkreślić, że potrzeby organizmu ciężarnej mogą być większe w pierwszym trymestrze ciąży, zwłaszcza jeśli chodzi o żelazo i kwas foliowy.
Zakłada się, że wszystkie te mikro- i makroelementy niezbędne dla kobiet w ciąży należy dostarczać wraz ze zróżnicowaną dietą. W niektórych przypadkach potrzebna może być jednak suplementacja witamin i minerałów w ciąży. Decyzję o włączeniu suplementów diety zawsze podejmuje jednak lekarz prowadzący po przeprowadzeniu stosownych badań.
Czy należy badać poziom witamin i składników mineralnych w ciąży?
W ciąży dochodzi do wielu zmian hormonalnych i metabolicznych w organizmie kobiety, które mogą mieć wpływ na zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze. Chociaż badania poziomu witamin i składników mineralnych nie są obowiązkowe w trakcie ciąży, to mimo wszystko warto je przeprowadzić, aby móc lepiej monitorować kondycję swojego organizmu.
Witaminy, które warto zbadać przed zajściem w ciążę lub na jej początkowym etapie, to przede wszystkim:
- witamina D3;
- witamina B12
- kwas foliowy (witamina B9);
- witamina C;
- witamina E;
- witamina A.
W okresie ciąży warto też zbadać poziom wybranych minerałów, które są kluczowe dla zdrowia kobiety i płodu:
- wapń;
- magnez;
- sód;
- potas;
- jod;
- selen;
- żelazo.
Sprawdź też: Weganizm i wegetarianizm w trakcie ciąży
Suplementacja witamin w ciąży – na co należy zwrócić uwagę?
Wynik badania sugerujący niewystarczającą podaż witamin kluczowych dla zdrowia kobiety spodziewającej się dziecka może być wskazaniem do wdrożenia odpowiedniej suplementacji, którą zawsze należy przeprowadzić pod okiem lekarza prowadzącego ciążę. Może ona obejmować takie witaminy jak:
- witamina D3 – według aktualnych wytycznych kobietom w trakcie ciąży zaleca sie suplementację tej witaminy na poziomie 1500 – 2000 IU;
- witamina B12 – kobiety w ciąży, które nie spożywają produktów pochodzenia zwierzęcego, mogą też zmagać się ze zbyt niską podażą witaminy B12. Aby pokryć dzienne zapotrzebowanie organizmu kobiety na ten składnik, powinna przyjmować do 2,6 µg witaminy B12 na dobę;
- kwas foliowy – prawidłowy poziom kwasu foliowego w czasie ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej płodu. Rekomendowana dawka kwasu foliowego w I trymestrze ciąży wynosi 0,4-0,8 mg/dobę, a w II i III – 0,6-0,8 mg/dobę.
Oprócz tego w ciąży warto suplementować także kwasy DHA, które wpływają korzystnie na rozwój mózgu u dziecka i korzystnie wpływają na prawidłowy termin porodu. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje suplementację kwasów DHA u wszystkich ciężarnych na poziomie około 200 mg/dobę.
Składniki mineralne dla kobiet w ciąży – co warto dodatkowo suplementować?
Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze w trakcie ciąży suplementacja często obejmuje nie tylko witaminy, ale też składniki mineralne. Zalicza się do nich przede wszystkim:
- magnez – ten pierwiastek wspiera zdrowie kości i zębów oraz zmniejsza uczucia zmęczenia i znużenia. Zapotrzebowanie kobiet w ciąży na ten składnik wynosi 360 mg na dobę;
- wapń i fosfor – wapń wspiera rozwój kości i układu nerwowego maluszka, natomiast wapń chroni zęby przyszłej mamy. W ciąży kobieta powinna przyjmować 1 000 mg wapnia i 700 mg fosforu;
- jod – zapotrzebowanie na ten składnik wzrasta w trakcie ciąży, ponieważ zwiększa się wówczas produkcja hormonów odpowiedzialnych za prawidłową gospodarkę hormonalną przyszłej mamy (m.in. tyroksyny). Zapotrzebowanie kobiet w ciąży na jod wynosi 220 µg na dobę;
- żelazo – najistotniejszą rolą tego pierwiastka jest udział w transporcie tlenu do wszystkich komórek organizmu, ponadto żelazo wspiera prawidłowe funkcje poznawcze oraz odgrywa rolę w podziale komórek. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo wzrasta w ciąży dwukrotnie i wynosi 27 mg.
Sprawdź też: Jak radzić sobie z gorszym samopoczuciem w ciąży?
Jakie witaminy są niewskazane w ciąży ?
Suplementacja witamin w ciąży jest bardzo ważna, jednak z drugiej strony należy uważać z przyjmowaniem niektórych witamin w tym okresie. Szczególnie istotna jest pod tym względem witamina A, która przyjmowana w dużych dawkach może powodować poważne konsekwencje dla zdrowia i prawidłowego rozwoju płodu. Z tego powodu nie należy jej dodatkowo suplementować przy stosowaniu zbilansowanej diety.
Jakie witaminy dla kobiet w ciąży należy wzbogacić dietę ciężarnej? Podsumowanie
Suplementacja witamin i minerałów, takich jak kwas foliowy, witamina D, witamina B12, jod i żelazo, może okazać się istotna w okresie ciąży, aby móc wspierać dzięki temu zdrowy rozwój dziecka i utrzymać dobre samopoczucie matki. Przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się wykonanie badań, aby określić indywidualne zapotrzebowanie organizmu oraz ustalić odpowiednie dawki z lekarzem. Połączenie zbilansowanej diety, suplementacji i regularnych kontroli poziomu witamin oraz minerałów to zatem klucz do zachowania zdrowia matki i dziecka w trakcie ciąży.
Bibliografia:
1. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, „Ginekol Pol.” 2014, nr 85, s. 395-399.
2. Więch M. i wsp., Żywienie kobiet w ciąży w odniesienu do aktualnych zaleceń. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – LII, 2019, 2, str. 114–120.
3. Makowska-Donajska M., Hirnle L., Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2017, s. 166–172.
4. Płudowski P., Kos-Kudła B., Walczak M., Fal A., Zozulińska-Ziółkiewicz D., Sieroszewski P., Peregud-Pogorzelski J., Lauterbach R., Targowski T., Lewiński A., et al. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695. https://doi.org/10.3390/nu15030695.
Spis treści
