W dzisiejszych czasach coraz więcej młodych ludzi decyduje się na posiadanie dzieci w nieco późniejszym czasie swojego życia. Podczas starań o zajście w ciąży specjaliści zwracają szczególną uwagę na odpowiednią dietę, aktywność fizyczną czy unikanie stresu nie tylko wśród kobiet, ale równie istotne jest to w przypadku mężczyzn. Szczególnie istotnym składnikiem jest kwas foliowy, który nie tylko przynosi korzyści kobietom, ale jak się okazuje przyszłym ojcom również. Dowiedz się, co daje kwas foliowy dla mężczyzn i dlaczego włączyć go do codziennej diety podczas planowania rodziny.
Kwas foliowy dla mężczyzn – działanie
Kwas foliowy, inaczej określany jako folacyna lub witamina M, to syntetyczna forma witaminy B9, która w organizmie człowieka zostaje przekształcona do aktywnej biologicznie formy – 5-metylotetrahydrofolianu. W takiej postaci możliwe jest przyswajanie kwasu foliowego, który wnika do komórek i przechodzi przez barierę krew-mózg. Składnik ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu kobiety i mężczyzny, odgrywając kluczową rolę w:
- procesie produkcji czerwonych krwinek – kwas foliowy wspiera profilaktykę układ krwionośny i utrzymanie optymalnego poziomu erytrocytów we krwi;
- produkcji DNA – kwas foliowy bierze udział w procesie syntezy i naprawy materiału genetycznego, co jest istotne z punktu widzenia utrzymania zdrowych komórek w organizmie oraz procesów rozrodczych;
- podziale komórkowym – kwas foliowy jest potrzebny do prawidłowego podziału komórek i tworzenia nowych, aby utrzymać w ten sposób zdrowie układu odpornościowego i wesprzeć regenerację tkanek.
Ważnym zagadnieniem w kwestii działania kwasu foliowego jest również jego zdolność do obniżania homocysteiny, której prawidłowy poziom w istotnym stopniu przyczynia się do zachowania sprawnego układu krwionośnego. Witamina B9 przekształca homocysteinę w metioninę, która ma korzystny wpływ na zdrowie człowieka, m.in. poprzez poprawę kondycji wątroby i nerek, a także ochronę antyoksydacyjną.
Kwas foliowy a płodność mężczyzn
Kwas foliowy jest niezwykle istotny w kontekście prokreacji. O tym, jak ważną rolę folacyna odgrywa w diecie kobiet planujących ciążę lub spodziewających się dziecka, mówi się wiele. Warto jednak podkreślić, że kwas foliowy ma ogromny wpływ na zdrowie męskiego nasienia. Uważa się, że prawidłowy poziom kwasu foliowego u mężczyzn przekłada się na poprawę zdolności prokreacyjnych. Jak wskazują badania (Potential role of folic acid in preventing male infertility associated with MTHFR gene C677T (rs1801133) polymorphism, dostępny online:https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/26895293.2021.1963846) utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy B9 sprzyja płodności mężczyzny – poprawia jakość i ilość nasienia, a także wpływa korzystnie na ruchliwość plemników.
Okazuje się, że kwas foliowy jest też niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu i ochrony przed powstaniem wad wrodzonych. Ze względu na fakt, że witamina ta bierze udział w syntezie i naprawie DNA, ma istotny wpływ na produkcję i jakość nasienia. Jak widzimy na przykładzie wyników badań (R. Sanders, UC Berkeley scientists find link between folic acid deficiency, DNA damage and chromosome breaks, Public Affairs, (510) 642-3734, dostępny online: https://newsarchive.berkeley.edu/news/media/releases/97legacy/dna.html) przeprowadzonych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, mężczyźni z niższym poziomem kwasu foliowego w swojej diecie mieli wyższy wskaźnik nieprawidłowych chromosomów w nasieniu.
Czy mężczyzna powinien brać kwas foliowy, jeżeli planuje powiększenie rodziny? Odpowiedź na to pytanie najlepiej obrazują wyniki badania przeprowadzonego w 2002 roku (Effects of folic acid and zinc sulfate on male factor subfertility: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial, dostępny online: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028201032290). Zgodnie z nimi widzimy, że u mężczyzn suplementujących kwas foliowy w dawce 5 mg oraz cynk w dawce 66 mg ilość zdrowych plemników wzrosła nawet o 76%. Dane te wskazują, że kwas foliowy może odgrywać bardzo ważną rolę w procesie reprodukcyjnym mężczyzn. Należy przy tym jednak podkreślić, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że jest wystarczający do tego, aby poprawić płodność u mężczyzn.
Jak się objawia niedostateczna podaż kwasu foliowego u mężczyzn?
W przypadku zdrowych mężczyzn najczęstszym powodem niedostatecznej podaży kwasu foliowego jest nieprawidłowa dieta, która obfituje w produkty wysoko przetworzone i jest uboga w warzywa oraz owoce. Źródła tego problemu można upatrywać się również w nadmiernym spożyciu alkoholu, problemach z odpowiednim wchłanianiem czy przyjmowanie niektórych preparatów. W jaki sposób można zaobserwować niedostateczną podaż kwasu foliowego u mężczyzn? Typowe objawy niewystarczającej podaży witaminy B9 to m.in.:
- zmęczenie organizmu i osłabienie mięśni;
- problemy ze snem;
- objawy psychologiczne, dezorientacja, problemy z pamięcią i koncentracją, drażliwość;
- nadmierne wypadanie włosów;
- bladość skóry.
Suplementacja kwasu foliowego dla mężczyzn – podstawą jest zdrowa dieta!
W przypadku dorosłych mężczyzn zaleca się dzienne spożycie kwasu foliowego na poziomie 400-800 μg. Zapotrzebowanie konkretnej osoby na ten składnik może się jednak różnić, dlatego ważne, aby przed wprowadzeniem ewentualnej suplementacji skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić badanie poziomu witaminy B9.
Źródła kwasu foliowego w diecie dla mężczyzn
Kwas foliowy znajdziemy w licznych produktach spożywczych. Ze względu na wysoką wrażliwość tej witaminy na obróbkę termiczną, nie zawsze jesteśmy w stanie dostarczyć ją organizmowi w formie bioaktywnej. Mimo to planując powiększenie rodziny, warto włączyć do codziennej diety kilka produktów o wysokim poziomie witaminy B9. Są to przede wszystkim:
- zielone warzywa, np. szpinak, jarmuż, brokuły, brukselka, natka pietruszki, szparagi;
- nasiona roślin strączkowych, np. biała fasola;
- produkty pełnoziarniste;
- pestki;
- owoce cytrusowe.
W diecie mężczyzn planujących ciążę powinny znaleźć się też produkty nisko przetworzone i te, które można spożywać na surowo, bez konieczności dodatkowej obróbki termicznej.
Dodatkowa suplementacja kwasu foliowego
Przy niewystarczającej podaży kwasu foliowego warto skonsultować się ze specjalistą, który może zalecić dodatkową suplementację. Jaki kwas foliowy dla mężczyzn wybrać? Na rynku znajdziemy szeroki wybór produktów z kwasem foliowym, które dostępne są głównie w formie kapsułek i tabletek doustnych o zróżnicowanej dawce folacyny. Lekarz preparat dobierze indywidualnie, w zależności od rodzaju stosowanej diety oraz stanu zdrowia. Dowiedz się także, kiedy brać kwas foliowy – rano czy wieczorem?
Planowanie ciąży – mężczyzna: jakie witaminy jeszcze warto suplementować?
Przygotowanie do posiadania dzieci to dla mężczyzny ważny okres, w którym powinien zadbać o suplementację nie tylko kwasu foliowego, ale też innych witamin wpływających pozytywnie na jakość plemników. Są to m.in. witamina C i witamina E, które chronią plemniki przed szkodliwym utlenieniem.
Ważną rolę odgrywa tutaj także cynk, który wpływa korzystnie na płodność mężczyzn. Substancja ta ma istotny wpływ na regulację żywotności plemników i formowanie nasienia, co pomaga mężczyznom utrzymać odpowiednią jakość i ilość spermy, a także optymalny poziom testosteronu. Należy jednak zaznaczyć, że cynk powinien być przyjmowany wraz z innymi minerałami podnoszącymi jego skuteczność, np. selenem oraz magnezem.
Kwas foliowy w planowaniu ciąży przez mężczyzn – podsumowanie
Utrzymanie prawidłowego poziomu kwasu foliowego w organizmie jest kluczowe zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn planujących ciążę. Coraz więcej mówi się także na temat roli witaminy B9 w kontekście płodności mężczyzn. Ważne jest jednak, aby pamiętać o tym, suplementacja powinna stanowić jedynie dodatek do zdrowej diety i aktywności fizycznej mężczyzn przygotowujących się do starań o dziecko.
Bibliografia:
- K. Sikorska-Zimny, Występowanie oraz wpływ kwasu foliowego na organizm ludzki, ptfarm.pl.
- J. Gaszyńska, Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów, woia.pl.
- Cieślik E, Kościej A.: Kwas foliowy – występowanie i znaczenie, Problemy Higieny i Epidemiologii. 2012, 93(1).
- A. Jeznach-Steinhagen, A. Czerwonogrodzka-Senczyna, Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia, Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny, 2013.
- M. Truchta, K. Augustynowicz, M. Marcinkowska, M. Stoliński, K. Świąder, Kwas foliowy – wpływ na męską płodność, spermatogenezę, fragmentację DNA plemników i późniejszy rozwój zarodka i płodu, Journal of Education, Health and Sport. 2023; 34(1):51-60.
- Fahad A. Alhumaydhi, Amal M. H. Mackawy, Enas N. Morgan, Waleed Al Abdulmonem, Suliman A. Alsagaby, Ameen S. S. Alwashmi, Abdullah S. M. Aljohani, Mohammad A. Aljasir, Saleh A. Almatroodi, Abdulmohsen M. Alruwetei & Ayman M. MousaPotential role of folic acid in preventing male infertility associated with MTHFR gene C677T (rs1801133) polymorphism, dostępny online: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/26895293.2021.1963846, data odczytu: 09.05.2024.
- R. Sanders, UC Berkeley scientists find link between folic acid deficiency, DNA damage and chromosome breaks, Public Affairs, (510) 642-3734, dostępny online: https://newsarchive.berkeley.edu/news/media/releases/97legacy/dna.html, data odczytu: 09.05.2024.
- Wai Yee Wong, Hans M W M Merkus, Chris M G Thomas, Roelof Menkveld, Gerhard A Zielhuis, Régine P M Steegers-Theunissen, Effects of folic acid and zinc sulfate on male factor subfertility: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial, dostępny online: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028201032290, data odczytu: 09.05.2024.
Spis treści
