Kwas foliowy i foliany to terminy, które często pojawiają się w odniesieniu do suplementacji oraz zdrowia kobiet w ciąży. Choć są one formami chemicznymi witaminy B9, to w rzeczywistości różnią się od siebie pod wieloma względami. Dowiedz się, jaki jest związek między kwasem foliowym a folianami, jak je odróżnić i która z form jest lepsza dla naszego organizmu.
Kwas foliowy a foliany
Kwas foliowy i foliany to substancje należące do witamin z grupy B (witamina B9), rozpuszczalne w wodzie. Są to niezbędne składniki dla każdego człowieka, które uczestniczą w wielu ważnych procesach życiowych, takich jak:
- przemiany aminokwasów;
- synteza fosfolipidów i białek;
- budowa i tworzenie struktur DNA;
- procesy krwiotwórcze.
Czym są foliany?
Foliany to naturalnie występujące formy witaminy B9, które stanowią grupę związków o zbliżonych właściwościach odżywczych. Aktywną formą folianów jest kwas lewomefoliowy , inaczej określany jako kwas 5-metyltetrahydrofoliowy (5-MTHF). W takiej formie większość folianów pozyskiwanych wraz z codziennym pożywieniem jest wchłanianych bezpośrednio w nabłonku jelitowym, skąd dostają się do krwioobiegu. Następnie substancje te są dystrybuowane w całym organizmie, aby móc pełnić wiele ważnych funkcji.
Czym jest kwas foliowy?
Kwas foliowy znany jest przede wszystkim kobietom, które spodziewają się dziecka lub planują zajście w ciążę. Co to jest kwas foliowy? To syntetyczna forma witaminy B9. Kwas foliowy stosuje się w wielu suplementach diety. Dodaje się go również jako składnik do żywności przetworzonej. W suplementach diety kwas foliowy występuje w kilku formach chemicznych jako już aktywna forma kwasu foliowego w postaci L-metylofolianu lub soli glukozaminowaje kwasu metylotetrahydrofoliowego lub w postaci kwasu pteroilomonoglutaminowego jako niekatywna postać witaminy B9.
Dowiedz się też, jaka jest odpowiednia dawka kwasu foliowego.
Kwas foliowy a folian – różnice
Kwas foliowy i foliany to różne formy tej samej witaminy, które mają inną strukturę chemiczną oraz są nieco inaczej metabolizowane w organizmie człowieka.
- Kwas foliowy jest syntetyczną formą witaminy B9, wykorzystywaną zwykle w suplementach diety oraz produktach żywnościowych. Aby organizm był w stanie przyswoić ten związek, musi przekształcić go w aktywną formę witaminy B9, czyli kwas 5-metyltetrahydrofoliowy (5-MTHF). Proces ten odbywa się jednak nie w układzie trawiennym (jak ma to miejsce w przypadku naturalnych folianów), a dopiero w wątrobie.
- Foliany to naturalnie występujące formy witaminy B9, które organizm przyswaja bezpośrednio z pokarmu. Jest to możliwe dzięki temu, że zostają szybko przekształcone w kwas 5-MTHF w układzie pokarmowym.
Folian a kwas foliowy – jakie jest najzdrowsze źródło witaminy B9?
Wszystkie witaminy i minerały powinny być dostarczane do organizmu dzięki prawidłowo zbilansowanej diecie. To odpowiednio zróżnicowany jadłospis jest podstawą zachowania zdrowia. Z tego powodu istotną kwestią jest uwzględnienie w swojej diecie produktów bogatych właśnie w foliany.
Najwięcej folianów znajduje się w:
- zielonych warzywach liściastych, takich jak np. szpinak (witamina B po raz pierwszy została uzyskana z liści szpinaku), brukselka, jarmuż i sałata;
- awokado;
- szparagach;
- kalafiorze;
- wątróbce;
- jajach;
- serach dojrzewających.
Syntetyczny kwas foliowy – kiedy warto suplementować?
Chociaż witaminę B9 najlepiej dostarczać organizmowi wraz z codzienną dietą, to istnieje grupa osób, w przypadku których może występować zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik. Zalicza się do nich:
- osoby stosujące dietę ubogą w warzywa;
- osoby nadużywające alkoholu i palące papierosy;
- pacjenci z nietolerancją glutenu
- kobiety w ciąży
W sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na witaminy B9 oraz niedostatecznej podaży tej witaminy ważne, aby rozważyć dodatkową suplementację tego składnika. Istotne, aby suplementację przeprowadzać pod kontrolą lekarza i po wcześniejszym wykonaniu badań laboratoryjnych.
Folian czy kwas foliowy w ciąży – co warto stosować?
Utrzymanie prawidłowego poziomu witaminy B9 w organizmie jest szczególnie istotne w przypadku kobiet planujących ciążę i spodziewających się dziecka. Składnik ten:
- bierze udział we wzroście i podziale komórek płodu, zapewniając tym samym prawidłowy rozwój dziecka;
- pełni kluczową rolę w rozwoju mózgu i tworzeniu krwi dziecka.
Niedostateczna podaż kwasu foliowego w ciąży może z kolei prowadzić do wielu poważnych konsekwencji. Suplementacja kwasu foliowego w czasie ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Jest to szczególnie ważne na wczesnym etapie ciąży. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, kwas foliowy powinna suplementować każda kobieta w wieku rozrodczym, w tym przede wszystkim kobiety w ciąży i karmiące piersią. PTGiP zaznacza, że powinny one przyjmować 400-800 µg syntetycznej formy witaminy B9 dziennie.
Nowym zaleceniem ekspertów jest też suplementacja aktywnej formy kwasu foliowego, czyli) soli glukozaminowej kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliwoego lub metafoliny (L-5-MTHF) w dawce 0,4 mg dziennie. Są to najbardziej zredukowane formy folianów, które nie muszą już być przekształcane tylko zostają wchłonięte do krwioobiegu. Z uwagi, że wiele kobiet może mieć problem z przekształcaniem nieaktywnej formy kwasu foliowego do formy aktywnej, z powodu mutacji genowej, formy aktywne zawarte w produktach mogą stać się dobrym rozwiązaniem dla kobiet w ciąży.
Ważne jest jednak, aby wszystkie kobiety w ciąży suplementowały kwas foliowy zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego.
Różnice między kwasem foliowym a folianami – podsumowanie
Kwas foliowy i foliany to różne formy witaminy B9, składnika kluczowego dla zdrowia człowieka. Kwas foliowy jest stabilną, syntetyczną formą witaminy B9, używaną w suplementach i wzbogacanych produktach żywnościowych. Foliany to z kolei naturalnie występujące formy witaminy B9 obecne w żywności, takiej jak zielone warzywa liściaste, owoce i rośliny strączkowe. Suplementacja witaminy B9 jest szczególnie ważna w przypadku kobiet w ciąży, jednak zgodnie z najnowszymi zaleceniami dobrym rozwiązaniem może okazać się połączenie w produkcie kwasu foliowego z jego aktywną formą. Należy jednak pamiętać, że suplementacja powinna odbywać się pod okiem specjalisty.
Bibliografia:
1. Wiesner A., Paśko P., Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, 2021.
2. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P. i inni, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2020.
3. Greenberg J.A., Bell S.J., Guan Y., Yu Y.H., Folic Acid supplementation and pregnancy: more than just neural tube defect prevention, Rev Obstet Gynecol., 2011.
4. Moczulska H., Pesz K., Gach A., Borowiec M., Sieroszewski P., Sąsiadek M., Jakubowski L., Wielgoś M., Stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w sprawie zlecania i interpretacji wyników badań pod kątem wariantów genetycznych w genie MTHFR, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017;2(5):234-238.
5. Winkels, Renate M et al. Bioavailability of food folates is 80% of that of folic acid. The American journal of clinical nutrition vol. 85,2 (2007): 465-73. doi:10.1093/ajcn/85.2.465
Spis treści
