Kwas foliowy, inaczej nazywany witaminą B9 lub folacyną, to ważny składnik dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania ludzkiego organizmu. Naturalne źródło folianów stanowi żywność. Odpowiednio zróżnicowana i zbilansowana dieta powinna spełniać dzienne zapotrzebowanie organizmu na ten składnik. Jednak wśród wielu osób spotyka się nieprawidłowe przyswajanie kwasu foliowego. W takim wypadku może potrzebna być dodatkowa suplementacja tej witaminy, którą zazwyczaj zaleca specjalista. Za co dokładnie odpowiada kwas foliowy, kiedy oraz jak długo należy go przyjmować?
Kwas foliowy – na co stosować?
Na podstawie zgłaszanych objawów oraz wyników badań krwi lekarz może zalecić suplementację folacyny. Dopiero wówczas większość osób dowiaduje się o jej istnieniu. Co to jest kwas foliowy? To związek chemiczny występujący w organizmach zarówno roślin, jak i zwierząt. Przede wszystkim bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych i metylacji DNA. Ma zatem wpływ na ekspresję genów, różnicowanie komórek i rozwój organizmu. Ponadto kwas foliowy uczestniczy w produkcji i rozwoju erytrocytów, których podstawową funkcję stanowi transport tlenu do tkanek. Jak widać, rola kwasu foliowego w zdrowiu całego organizmu jest naprawdę duża. Dodatkowo witamina B9:
- działa antyoksydacyjnie,
- wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego,
- uczestniczy w wielu procesach metabolicznych,
- reguluje poziom homocysteiny,
- ma korzystny wpływ na pracę wątroby, żołądka i jelit,
- wpływa na powstawanie neuroprzekaźników.
Dlaczego tak ważny jest kwas foliowy w ciąży?
Ze względu na wyżej wymienione właściwości kwasu foliowego witamina B9 ma istotny wpływ na prawidłowy rozwój człowieka – już w łonie matki. Folacyna zmniejsza ryzyko wystąpienia wad rozwojowych płodu. W kwestii witaminy takiej jak kwas foliowy suplementacja dla kobiet w ciąży jest wręcz obowiązkowa. Rekomenduje ją Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. Wynika to z faktu, że nawet co druga kobieta w Polsce może mieć mutację genu, który ogranicza prawidłowe przyswajanie folacyny. W związku z tym utrzymanie kwasu foliowego na odpowiednim poziomie w organizmie może być utrudnione. Organizm człowieka nie jest zdolny do samodzielnej syntezy witaminy B9 – konieczne jest jej codzienne dostarczanie wraz z żywnością.
Kwas foliowy w ciąży – od kiedy?
Ginekolodzy zalecają kobietom suplementację kwasu foliowego już na etapie planowania powiększenia rodziny. Należy przyjmować witaminę B9 co najmniej do 12. tygodnia ciąży. Szczególnie istotny jest prawidłowy poziom folacyny w organizmie przyszłej matki w ciągu 4 pierwszych tygodni ciąży. To właśnie w tym okresie kwas foliowy zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej.
Kwas foliowy – kiedy brać?
Jak wcześniej wspomniano, suplementacja kwasu foliowego jest szczególnie zalecana dla kobiet do 12. tygodnia ciąży. W przypadku pozostałych osób wskazaniem do przyjmowania produktów z kwasem foliowym powinny być zalecenia lekarskie. Najlepiej wykonać badanie krwi pod kątem poziomu kwasu foliowego. Lekarz może zalecić badanie poziomu kwasu foliowego także na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta.
Kwas foliowy norma
Zakres referencyjny kwasu foliowego różni się zależnie od wieku, płci oraz stanu zdrowia. Dla osób dorosłych wynosi 3,10-17,50 ng/ml. Jednak dla kobiet w ciąży dolna granica normy poziomu kwasu foliowego jest wyższa i wynosi 5 ng/ml. Zależnie od wyników badania dostosowywana jest odpowiednia dawka suplementacji.
Niedostateczna podaż kwasu foliowego objawy
Jakie symptomy mogą świadczyć o potrzebie zwiększenia ilości kwasu foliowego w diecie? To między innymi:
- nadmierna bladość skóry,
- zaburzenia nastroju: niepokój, problemy ze snem,
- trudności w koncentracji,
- uczucie zmęczenia,
- mrowienie kończyn,
- skrócony oddech,
- przedwczesne siwienie,
- przebarwienia na paznokciach.
Kwas foliowy dla mężczyzn
Również mężczyźni powinni zwrócić uwagę na kwas foliowy w swoim organizmie. Prawidłowy poziom folacyny w organizmie koreluje z większą ilością plemników, z uwagi, że foliany biorą udział w procesie podziału komórek. Ponadto kwas foliowy uczestniczy w przemianach homocysteiny wpływając korzystnie na układ sercowo-naczyniowy. Kwas foliowy dla dzieci
W niektórych przypadkach suplementacja kwasu foliowego może okazać się zalecana także u dzieci. Wskazaniem może być dieta uboga w witaminę B9, na przykład u niejadków lub maluchów zmagających się z nietolerancjami pokarmowymi i innymi problemami trawiennymi. Warto mieć na uwadze, że na początkowym etapie życia folacyny dla dziecka stanowi mleko matki lub mleko modyfikowane wzbogacone o syntetyczny kwas foliowy. Od 6. miesiąca życia w jadłospisie malucha należy uwzględniać naturalne źródła folianów.
Jak długo można brać witaminy z grupy B?
Foliany oraz inne witaminy z grupy B należy suplementować tak długo, jak jest to konieczne. Czas suplementacji zależy od przyjmowanych dawek, wyników badań i czynników indywidualnych. To lekarz decyduje o zakończeniu przyjmowania zapisanych produktów. Należy dążyć do tego, by zapotrzebowanie na foliany spełniać w ramach codziennej diety. Bogatym źródłem kwasu foliowego są:
- zielone warzywa liściaste, na przykład szpinak, brokuły, jarmuż, sałata, brukselka,
- szparagi,
- bób,
- buraki,
- pomidory,
- jajka,
- wątróbka,
- ziarna,
- orzechy,
- produkty pełnoziarniste,
- cytrusy,
- niektóre sery,
- drożdże.
W miarę możliwości należy spożywać pokarmy świeże, surowe. W przypadku produktów spożywczych wymagających obróbki termicznej, unikaj ich rozgotowywania. Prowadzi ono do rozpadu kwasu foliowego. Na trwałość folacyny negatywny wpływ ma także nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne lub długotrwałe przechowywanie w lodówce.
Kiedy brać kwas foliowy: rano czy wieczorem?
Porę zażywania kwasu foliowego zawsze warto skonsultować z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmujesz inne preparaty na stałe. Jeśli przykładowo zażywasz je rano, kwas foliowy lepiej brać wieczorem z uwagi, iż niektóre substancje mogą wpływać niekorzystnie na wchłanianie kwasu foliowego. Poza tym pora suplementacji witaminy B9 nie ma większego znaczenia. Folacyna rozpuszcza się w wodzie, więc nie wymaga zażywania do posiłku. Warto wybrać stałą porę suplementacji, by ułatwić sobie pamiętanie o kolejnych dawkach.
Jaka dawka kwasu foliowego na dobę?
Standardowo podczas suplementacji kwasu foliowego osobom dorosłym zaleca się przyjmowanie 400 mcg folacyny w ciągu dnia. W przypadku kobiet w ciąży dawka ta może zostać zwiększona przez lekarza, jeśli ciężarna znajduje się w grupie ryzyka wad rozwojowych u płodu. Jeśli lekarz zalecił kwas foliowy dla dzieci, dawkowanie jest zależne od wieku. Nie należy przekraczać dawki produktu zaleconej przez specjalistę.
Jaki kwas foliowy wybrać?
W przypadku wskazań do suplementacji kwasu foliowego warto wybrać sprawdzony produkt o potwierdzonej skuteczności. Zapytaj lekarza, jakie suplementy diety poleca. Dobrze wybierać produkty o złożonym źródle folacyny, które mają certyfikat GRAS przyznawany przez FDA.
Spis treści
