Obrzęki nóg w ciąży to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którymi zmagają się przyszłe mamy – zwłaszcza pod koniec II i w ciągu III trymestru. Choć zwykle nie jest to groźne zjawisko, to może spowodować spory dyskomfort u i wpłynąć na pogorszenie samopoczucia. Sprawdź, jaki jest najlepszy sposób na opuchnięte nogi w ciąży i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.
Dlaczego puchną nogi w ciąży?
Opuchnięte nogi w ciąży to problem, z którym zmaga się 87% ciężarnych (Kosińska-Kaczyńska K., Bóle i obrzęki nóg u kobiet w ciąży, Medycyna po dyplomie, Nr 3, 2022, Medical Tribune Polska Sp. z o.o.). Przyszłe mamy skarżą się zwykle na opuchnięte stopy w ciąży (84% kobiet) oraz obrzęk kostek w ciąży (80%). Wbrew pozorom w większości przypadków nie stanowi to powodu do niepokoju i wynika wyłącznie z fizjologicznego zatrzymywania wody w organizmie. Wskutek zmian hormonalnych i krążeniowych w tkankach przyszłej mamy gromadzą się zapasy wody, warunkując prawidłowy przebieg ciąży.
Co więcej, w organizmie ciężarnej krąży więcej krwi, a powiększona macica coraz mocniej uciska na żyły odprowadzające krew z nóg. Fakt ten tłumaczy, dlaczego opuchliznę najczęściej widać w okolicy stóp i kostek. Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu obrzęków są również upały, ciąża wielopłodowa oraz utrzymywanie jednej pozycji przez dłuższy czas, np. długotrwałe stanie lub siedzenie. Na szczęście już w trakcie połogu, gdy stężenie hormonów i metabolizm wracają no normy, obrzęki przeważnie ustępują.
Spuchnięte nogi w ciąży – kiedy mogą być niebezpieczne?
Obrzęki nóg w ciąży, chociaż zwykle są efektem zmian fizjologicznych zachodzących w organizmie kobiety, mogą niekiedy świadczyć o nieprawidłowym przebiegu ciąży. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem jest nadciśnienie indukowane ciążą (zatrucie ciążowe, EPH-gestoza), które wymaga diagnozy oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia. Stan ten rozpoznaje się na podstawie następujących objawów:
- podwyższone tętnicze i białkomocz po 20. tygodniu ciąży;
- nasilenie obrzęków, m.in. w okolicy nóg;
- podwyższone stężenie kreatyniny, które może przyczynić się do zaburzenia funkcji nerek.
W związku z tym Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca, aby każda kobieta w ciąży wykonywała raz w miesiącu badanie ogólne moczu i regularnie mierzyła ciśnienie tętnicze podczas każdej wizyty kontrolnej u lekarza.
Nogi puchną w ciąży – co zrobić? Domowe sposoby
Spuchnięte nogi w ciąży to zmora wielu kobiet. Dobra informacja jest jednak taka, że istnieje wiele domowych metod na złagodzenie tego uciążliwego problemu. Oto kilka z nich!
Odpoczynek z nogami uniesionymi ku górze – najlepszy sposób na opuchnięte nogi w ciąży
Stanie lub siedzenie w jednej pozycji, a nawet długi spacer mogą mocno obciążyć kończyny dolne. Z tego powodu ważne, aby przyszła mama dużo odpoczywała, najlepiej z nogami uniesionymi powyżej poziomu serca. Idealna pozycja polega na leżeniu na plecach z poduszkami podłożonymi pod kostki. Usprawni to przepływ krwi w okolicy kończyn dolnych, a także ochroni przed żylakami. Korzystną pozycją jest też leżenie na lewym boku, dzięki czemu nie ma ucisku żyły głównej, która odprowadza krew z nóg.
Co ważne, w ciąży nie należy pozostawać w jednej pozycji przez długi czas. Warto co jakiś czas zmieniać pozycję i robić regularne przerwy w pracy, np. na krótki spacer, wyprostowanie się czy rozruszanie mięśni.
Sprawdź: Zmęczenie w ciąży — co oznacza i jak sobie z nim poradzić?
Zdrowa, zbilansowana dieta i jej wpływ na obrzęki nóg w ciąży
W ciąży duży nacisk kładzie się na dobrze zbilansowaną dietę przyszłej mamy, która powinna obfitować w świeże owoce, warzywa i produkty nieprzetworzone. Ważne jest też, aby ograniczyć spożycie soli do minimum, ponieważ jej duże ilości mogą spowodować zatrzymanie wody w organizmie. Sól można z łatwością zastąpić ziołami, które nadadzą potrawom doskonały smak i aromat. W ciąży koniecznie należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, zwłaszcza w postaci wody niegazowanej i naparów ziołowych, które pomogą wyregulować gospodarkę wodną organizmu.
Dowiedz się więcej na temat: Składniki mineralne i witaminy, które warto monitorować w ciąży.
Wygodny strój zmniejszający obrzęki nóg w ciąży
Noszenie obcisłych, mocno przylegających do ciała ubrań, jak również ciasnego obuwia może zwiększyć ryzyko obrzęków. Aby temu zapobiec, przyszłym mamom poleca się wybór specjalnych rajstop kompresyjnych i skarpetek bezuciskowych, które wspierają prawidłowy przepływ krwi i zapobiegają powstawaniu żylaków. Oprócz tego w ciąży należy zrezygnować z obuwia na wysokim obcasie, które utrudnia zachowanie równowagi i może powodować dyskomfort. W tym okresie lepiej wybierać szerokie, płaskie buty lub te na niewysokim obcasie, wykonane z naturalnych materiałów.
Masaż na opuchnięte nogi w ciąży
Doskonałym sposobem na obrzęki, nie tylko w ciąży, jest masaż usprawniający przepływ krwi i limfy, np. drenaż limfatyczny. Warto jednak pamiętać o dwóch podstawowych zasadach:
- masaż zawsze należy przeprowadzać w kierunku serca (od palców do pięt);
- stopy należy masować spokojnymi, kulistymi ruchami, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Dobrym pomysłem może być też refleksoterapia, która pozwoli na rozluźnienie mięśni i usprawnienie krążenia, w efekcie czego pomoże w pozbyciu się obrzęków.
Ćwiczenia na opuchnięte stopy w ciąży
W miarę możliwości należy zadbać o delikatną aktywność fizyczną w ciąży, wybierając takie aktywności jak np. spacerowanie, pływanie oraz ćwiczenia rozciągające. Pozwoli to na zwiększenie przepływu krwi i poprawę kondycji żył. Na co dzień warto wykonywać również takie ćwiczenia jak:
- kręcenie stopami – unieś jedną stopę i kręć nią w jednym kierunku, a potem w przeciwnym. Powtórz tę czynność 10 razy na każdą stopę;
- zginanie i prostowanie stóp – w pozycji siedzącej unieś stopy i na przemian zginaj palce w dół, a następnie prostuj stopy, unosząc palce w górę. Wykonaj 10-15 powtórzeń na każdą stopę;
- ruchy piętą do palców – usiądź na krześle lub połóż się wygodnie, ustaw stopy płasko na podłodze. Na przemian unoś pięty, pozostawiając palce na stopie, a następnie opuszczaj pięty i unoś palce w górę. Wykonaj 15 powtórzeń na każdą nogę.
Opuchlizna nóg po porodzie – co zrobić?
Częstym zjawiskiem wśród kobiet jest też opuchlizna nóg po porodzie. Wiąże się to ze zwiększoną produkcją krwi i płynów ustrojowych w okresie ciąży, aby tym samym przygotować ciało do porodu. Chociaż zwykle stan ten mija w ciągu kilku lub kilkunastu dni po porodzie, to czasami masa wodna utrzymuje się po ciąży i wymaga wdrożenia dodatkowych działań. Na początek można spróbować usunąć ją poprzez:
- masaż stóp;
- chłodne kąpiele i okłady na nogi;
- delikatną, regularną aktywność fizyczną;
- zwiększone spożycie wody;
- ograniczenie spożycia soli;
W niektórych przypadkach konieczna może okazać się jednak konsultacja z lekarzem, zwłaszcza gdy:
- obrzęk nie mija po 2 tygodniach od porodu;
- obrzęk pojawia się nagle, powiększa się i jest asymetryczny;
- obrzękowi towarzyszy silny ból (m.in. w klatce piersiowej) oraz objawy stanu przedrzucawkowego (np. nadciśnienie tętnicze, białkomocz, silne bóle głowy, ból w nadbrzuszu);
- po naciśnięciu opuchniętego obszaru ciała przez pewien czas widoczne jest wgniecenie.
Co na opuchnięte nogi w ciąży? Podsumowanie
Spuchnięte nogi w ciąży to powszechna dolegliwość spowodowana zwiększonym zatrzymywaniem płynów w organizmie oraz uciskiem rosnącej macicy na naczynia krwionośne. Choć jest to zwykle stan fizjologiczny, warto skonsultować się z lekarzem, jeśli opuchlizna pojawia się nagle, dotyczy tylko jednej nogi, towarzyszy jej ból, zaczerwienienie lub wysokie ciśnienie. W codziennej walce z obrzękami pomocne mogą być domowe sposoby, takie jak unikanie długiego stania, odpoczynek z uniesionymi nogami, noszenie luźnych ubrań, picie dużej ilości wody oraz delikatne ćwiczenia i masaże.
Bibliografia:
1. Kosińska-Kaczyńska K., Bóle i obrzęki nóg u kobiet w ciąży. Medycyna po dyplomie, Nr 3, 2022, Medical Tribune Polska Sp. z o.o.
2. Greer I., Ciąża: poradnik: obszerny poradnik w zakresie problemów płodności, ciąży i porodu, Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk-Inwestycje, Ożarów Mazowiecki 2003.
3. Murkoff H., Mazel S., W oczekiwaniu na dziecko Najlepszy poradnik dla przyszłych matek i ojców, Wydawnictwo Rebis, Edycja 7., 2010.
Spis treści
