Pierwszy trymestr ciąży to wymagający okres w życiu przyszłej mamy, który wiąże się nie tylko z ogromną radością i podekscytowaniem, ale też z wieloma nieprzyjemnymi dolegliwościami ciążowymi takimi jak nudności, wymioty, zmęczenie i tkliwość piersi. Kiedy te objawy powinny wzbudzać niepokój, skłaniając do pilnej wizyty u lekarza i jakie badania warto wykonać w początkowym okresie ciąży?
I trymestr ciąży – kiedy się zaczyna i ile trwa?
Pierwszym trymestrem ciąży określa się wczesny etap obejmujący pierwsze 12 tygodni ciąży. Chociaż w rzeczywistości ten okres zaczyna się wraz z momentem zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik, to z uwagi na częste trudności w określeniu dnia owulacji 1 trymestr ciąży liczy się od daty ostatniej miesiączki wypadającej przed zapłodnieniem. Oznacza to, że zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej następuje przeważnie w mniej więcej 4 tygodniu ciąży.
I trymestr ciąży tydzień po tygodniu – jak rozwija się dziecko?
Pierwsze 12 tygodni ciąży to okres intensywnego rozwoju dziecka. Jajeczko zapłodnione w ciągu 3-5 dni po stosunku w zaledwie kilka tygodni zamienia się w płód, który pod koniec 1 trymestru już mierzy około 8 cm. Jak dokładnie wygląda proces rozwoju płodu na początkowym etapie ciąży?
- 2-3 tydzień ciąży – pierwsze 2 tygodnie ciąży to okres, w którym w macicy nie ma jeszcze zarodka. W tym czasie u kobiety występuje miesiączka, po której błona śluzowa macicy i jajeczka rozpoczynają proces przygotowania do owulacji. Przeważnie w 3 tygodniu ciąży dochodzi do zapłodnienia, czyli połączenia komórki jajowej z plemnikiem i powstania zygoty. W ciągu kolejnych godzin zygota dzieli się, rośnie i tworzy kuleczkę komórek, która wędruje z jajowodu w stronę macicy.
- 4-5 tydzień ciąży – zapłodnione jajeczko zamienia się w zarodek i zagnieżdża się w wyściółce macicy. W tym czasie dochodzi do procesu organogenezy, czyli wytwarzania narządów wewnętrznych w zarodku, który pod koniec 5 tygodnia mierzy około 11-14 mm.
- 6-8 tydzień ciąży – organy zarodka, takie jak nerki, wątroba i płuca, zaczynają pracować. Podczas badania USG widać już zarodek prawidłowo zagnieżdżony w macicy, którego serce zaczyna bić w 6-7 tygodniu.
- 9-13 tydzień ciąży – od około 8. tygodnia po zapłodnieniu zarodek staje się płodem, który ma wykształcone stawy i zaczyna poruszać się w macicy. Pod koniec 13 tygodnia następuje bardzo szybki rozwój płodu, który waży już około 20 g i mierzy do 7 cm.
Pierwszy trymestr ciąży – objawy odczuwane przez przyszłe mamy
Czas intensywnego rozwoju zarodka w pierwszym trymestrze ciąży zbiega się z dużymi zmianami, które zachodzą zarówno w organizmie kobiety, jak i w jej psychice. Pierwsze objawy ciąży mogą pojawić się już w 3-4 tygodniu ciąży, chociaż część ciężarnych nie odczuwa ich wcale. Rodzaj, nasilenie i czas trwania objawów są kwestią całkowicie indywidualną, dlatego trudno jest porównywać odczucia różnych kobiet.
Dolegliwości, które mogą pojawić się w pierwszych tygodniach ciąży, to:
- zatrzymanie miesiączki – wspólny objaw dla wszystkich kobiet spodziewających się dziecka. W wyniku zapłodnienia zgrubiałe endometrium przestaje się złuszczać, pełniąc równocześnie nową funkcję związaną z odżywianiem zarodka;
- nudności i wymioty – stanowią efekt zmian hormonalnych, które zachodzą w początkowym okresie ciąży i mogą trwać nawet do końca I trymestru. Nasilenie nudności i wymiotów może być różne, począwszy od łagodnego, aż po ciężkie, określane jako „niepowściągliwe wymioty ciężarnych”, które dotyczą około 0,3-2% wszystkich ciąż;
- zmęczenie, senność i brak energii – zmiany hormonalne i przyspieszona akcja serca sprawiają także, że kobieta staje się bardziej senna i nie ma siły do wykonywania codziennych czynności. Zwykle objawy te mijają w 2. trymestrze i powracają pod koniec ciąży;
- utrata apetytu lub napady głodu – ciężarne, które zmagają się z porannymi nudnościami, często obserwują u siebie także brak apetytu. U niektórych pojawia się z kolei zwiększony apetyt na niecodzienne zachcianki żywieniowe;
- upławy w ciąży – 1 trymestr ciąży to także okres, w którym występuje wzrost ilości wydzieliny z pochwy, która jest przejrzysta lub mlecznobiała;
- wrażliwość na zapachy – w niektórych przypadkach zapachy, które do tej pory były neutralne, stają się drażliwe dla przyszłych mam;
- tkliwość i obrzęk piersi – zwiększony poziom estrogenu i progesteronu na początku ciąży sprawia, że kobiety doświadczają uczucia obrzmienia i powiększenia piersi;
- zaparcia w ciąży – I trymestr, w którym wzrasta poziom progesteronu, naraża przyszłe mamy na spowolnioną perystaltykę jelitową, która objawia się zaparciami;
- zwiększona częstotliwość oddawania moczu – powiększająca się macica powoduje coraz większy ucisk na pęcherz, w efekcie czego dochodzi do częstszego oddawania moczu;
- ból pleców w ciąży – I trymestr to okres, w którym obserwuje się zwiększone działanie relaksyny, czyli hormonu odpowiedzialnego za poszerzenie miednicy i rozluźnienie więzadeł. W rezultacie kobiety mogą odczuwać ból pleców w odcinku lędźwiowym i krzyżowym.
Sprawdź też, jak radzić sobie z gorszym samopoczuciem w ciąży?
Niepokojące objawy związane z wczesną ciążą – I trymestr
Szybki rozwój płodu w pierwszych tygodniach ciąży sprawia, że ryzyko poronienia jest w tym okresie największe. Z tego powodu ważne, aby przyszła mama obserwowała swoje ciało i zwracała szczególną uwagę na wszelkie alarmujące objawy, takie jak m.in.:
- omdlenia;
- krwawienie z dróg rodnych, zwłaszcza jeśli pojawia się krew ze skrzepami i fragmentami tkanek;
- ból brzucha i podbrzusza;
- ciężkie wymioty powodujące odwodnienie i nadmierną utratę masy ciała;
- ból podczas oddawania moczu.
Każda z powyższych sytuacji wymaga konsultacji z lekarzem, ponieważ dolegliwości te mogą prowadzić do poważnych konsekwencji.
I trymestr ciąży – najważniejsze badania
Kobiety umawiają się na wizytę u ginekologa zwykle wtedy, gdy obserwują u siebie brak miesiączki, a test ciążowy wskazuje na wynik pozytywny. Ze względu na fakt, że bicie serca płodu jest widoczne na USG dopiero w 7-8 tygodniu ciąży, ginekolodzy zachęcają do odczekania do tego okresu, aby móc potwierdzić prawidłowo rozwijającą się ciążę. Podczas pierwszej wizyty ciążowej lekarz:
- przeprowadza wywiad położniczy, dotyczący m.in. liczby ciąż i porodów, przebytych chorób i operacji;
- wystawia skierowanie na niezbędne badania w I trymestrze, takie jak:
- morfologia;
- badanie moczu;
- pomiar glukozy na czczo;
- poziom TSH;
- badania w kierunku chorób zakaźnych, takich jak HIV, HCV, toksoplazmoza i różyczka;
- oznaczenie grupy krwi matki i czynnika Rh;
- cytologia;
- wykonuje pomiar masy ciała ciężarnej i ciśnienia krwi;
- przeprowadza USG transwaginalne, które pozwala na określenie wieku ciąży i obliczenie daty porodu.
Dowiedz się więcej na temat: składniki mineralne i witaminy, które warto monitorować w ciąży.
Badanie prenatalne na koniec I trymestru ciąży – jak wygląda?
W okresie pomiędzy 11 a 13 ciąży przeprowadza się tzw. genetyczne badanie USG, które pozwala na szczegółową ocenę rozwoju płodu, jego anatomii oraz pracy serca. Na podstawie uzyskanych pomiarów lekarz jest w stanie ocenić ryzyko wystąpienia u dziecka najczęstszych wad genetycznych.
I trymestr ciąży – podsumowanie
Pierwszy trymestr ciąży to okres, w którym zachodzą intensywne zmiany w organizmie kobiety i dynamiczny rozwój płodu. Kobieta może odczuwać różnorodne objawy, takie jak nudności, wymioty, zmęczenie, tkliwość piersi i częste oddawanie moczu, spowodowane głównie wzrostem poziomu hormonów. W tym czasie zarodek przekształca się w embrion, a następnie w płód, który posiada już rozwinięte podstawowe struktury ciała, takie jak serce, mózg, kręgosłup i narządy wewnętrzne. Ten etap ciąży jest zatem fundamentem dla dalszego rozwoju płodu i przygotowuje organizm kobiety do wydania dziecka na świat.
Bibliografia:
- Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Tom 1-2, 2020.
- Dudenhausen J., Położnictwo Praktyczne i operacje położnicze, PZWL, Warszawa 2017.
- Zasada J., Ciąża, poród i połóg, Uniwersytet Gdański 2006.
Spis treści
